سلامت نیوز: انتشار گزارش‌هایی درباره تأثیر مصرف محصولات تراریخته بر افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های کشنده‌ای همچون سرطان، زنگ‌های خطر را برای تمام کشورها ازجمله ایران در مورد مصرف بی‌رویه اینگونه محصولات تغییر ژنتیک داده شده به صدا درآورده است.

به گزارش سلامت نیوز، همشهری نوشت: از چندی قبل كه بحث استفاده از محصولات تراریخته همچون برنج و ذرت در كشور داغ شده، هشدارهایی در این خصوص داده شده است. منتقدان محصولات تراریخته بارها، طی نامه‌های سرگشاده نسبت به عواقب این محصولات هشدار داده‌اند، درحالی‌كه موافقان می‌گویند هنوز زیانبار بودن این محصولات اثبات نشده است.

دولت اگرچه در برنامه ششم توسعه مستقیما به موضوع توسعه ایمن از زیست‌فناوری نپرداخته اما در سند برنامه ششم، موارد متناقضی درباره آن آمده است، به‌گونه‌ای كه در بخش مربوط به علم‌و‌فناوری به مباحث مربوط به تراریخته پرداخته شده و در این سند، بر لزوم «تولید و تجاری‌سازی انبوه كودهای زیستی، سموم زیستی و محصولات تراریخته با اولویت برنج و پنبه تراریخته، با رعایت ملاحظات زیست‌محیطی» تأكید شده است.

این در حالی است كه در تناقضی آشكار در بخش‌های مربوط به كشاورزی و محیط‌زیست، این سیاست‌ها را به چالش كشیده است. «برقراری اصل احتیاطی در توسعه فناوری‌ها و مرز دانش در حوزه زیست‌فناوری، نانوتكنولوژی و علوم شناختی زیست‌محیطی» از یك سو و توصیه به «ارتقای شاخص‌های امنیت زیستی» دو گزاره‌ای است كه با توسعه محصولات تراریخته در تناقض است.

روز گذشته مركز پژوهش‌های مجلس نیز در بررسی اسناد لایحه برنامه ششم انتقادات جدی‌ای به این بند وارد ساخته و سلامت و سازگاری با محیط‌زیست محصولات تراریخته را مورد تردید دانست. در این گزارش با اشاره به «تولید و تجاری‌سازی‌ انبوه محصولات تراریخته و مقابله با فناوری هراسی در رسانه‌های ملی به‌عنوان یكی از اقدامات اساسی دولت در بخش علم و فناوری آورده شده» آمده است:

«این در حالی است كه هنوز ایمن بودن محصولات تراریخته چه در بحث محیط‌زیست و چه سلامت انسان از نظر متخصصان دنیا و كشور مورد تردید است. همچنین قوانین و مقررات این حوزه با چالش‌هایی روبه‌روست و هنوز در كشور اجرایی نشده است.»
دفتر مطالعات فناوری‌های نوین مركز پژوهش‌های مجلس، این تناقض‌ها را «نگاه افراط و تفریطی در توسعه زیست فناوری و در ملاحظات ایمنی» قلمداد كرده است.

در بخش دیگری از این گزارش با اشاره به اصل احتیاطی مورد اشاره در بخش محیط‌زیست، آمده است: «وقتی احتمال، بروز خطر یا خسارت غیرقابل جبرانی وجود دارد، كمبود یا عدم‌اطلاعات علمی نباید به‌عنوان بهانه‌ای برای به تأخیر انداختن اقدامات جهت جلوگیری از تخریب و فرسایش محیط‌زیست باشد. از طرف دیگر تولید و تجاری‌سازی انبوه محصولات تراریخته و مقابله با فناوری‌هراسی در رسانه‌های ملی به‌عنوان یكی از اقدامات اساسی دولت در بخش علم و فناوری آورده شده است.

این در حالی است كه هنوز ایمن بودن محصولات تراریخته، چه در بحث محیط‌زیست و چه سلامت انسان از نظر متخصصان دنیا و كشور مورد تردید است. همچنین قوانین و مقررات این حوزه با چالش‌هایی روبه‌رو است و هنوز در كشور اجرایی نشده‌اند. بنابراین همانطور كه در نقشه جامع علمی كشور نیز اشاره شده است این فناوری اولویت‌دار نیاز به مدیریت كلان دارند و لذا تخمین زیرساخت‌های قانونی و فنی طی برنامه ششم توسعه ضروری به‌نظر می‌رسد.»

در این گزارش پیشنهاد شده تا دولت مكلف شود طی برنامه ششم توسعه استانداردهای مورد نیاز محصولات حاصل از زیست‌فناوری را تدوین كرده و مدیریت جامع منابع ژنتیك و زیستی كشور در جهت حفظ تنوع زیستی و ژنتیك انجام گیرد.
كنترل و نظارت بر واردات و صادرات محصولات حاصل از زیست‌فناوری نیز دیگر پیشنهاد مهم مركز پژوهش‌های مجلس برای الحاق به ماده14 لایحه احكام مورد نیاز اجرای برنامه ششم است.

    دولت در تلاش برای قانونی كردن محصولات تراریخته

روز گذشته، دبیر كمیته ایمنی زیستی وزارت بهداشت از تلاش دولت یازدهم برای قانونی‌سازی‌ محصولات تراریخته در برنامه ششم توسعه خبر داد. دكتر مهرناز خیر‌اندیش در این باره گفت: براساس ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی تمام مواد غذایی كه احتمال تراریخته بودن آنها در بازار مصرف وجود دارد باید برچسب‌گذاری شود.

وی هدف از برچسب‌گذاری محصولات غذایی تغییر ژنتیك یافته را امكان ردیابی آنها در بازار و همچنین احقاق حق مصرف‌كننده ذكر كرد و گفت: هم‌اكنون روغن ذرت و روغن سویا در بازار مصرف برچسب‌گذاری می‌شود كه نشان‌دهنده تأیید ایمنی و سلامت آنها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی است.

سازمان غذا و دارو پیش از این اعلام كرده بود كه برخی محصولات غذایی موجود در بازار كه مجوز هم گرفته‌اند، اعلام نكرده‌ند كه دستكاری شده ژنتیك یا تراریخته هستند و هنگام بررسی سطح بازار، تراریخته بودن آنها مشخص شده است. از همین رو وزارت بهداشت اعلام كرده كه تمامی محصولات ترایخته، ملزم به نصب برچسب تراریختگی شده‌اند.